Het Nederlands Bijbelgenootschap laat ons in de gelikte mediacampagne rondom de NBV21 het liefst discussiëren over grappige details als aalmoes of kerkuil, maar die discussies verhullen dat de vertaalprincipes van de NBV niet veranderd of aangepast zijn.
De oudtestamenticus Karel Deurloo (1936-2019) was een van de scherpste critici van de NBV (2004). Ik durf wel te stellen dat niemand de NBV 2004 zó grondig gelezen heeft als hij. Met eigen ogen heb ik gezien hoe zijn exemplaar van de NBV afgeladen volgeschreven stond met correcties. Enkele van zijn honderden verbetervoorstellen zijn nu in de NBV21 overgenomen, maar toch hoor je zijn naam niet veel. Dat komt omdat hij de fouten die hij aanklaagde enkel beschouwde als voorbeelden van verkeerde vertaalprincípes. En die principes zijn ook in 2021 niet aangepast. Slechts de allerergste uitwassen ervan zijn hier en daar bestreden, op basis van het ‘piep-systeem’: de passages waarover het meest werd geschreeuwd, werden opnieuw beoordeeld.
Deze incidentenpolitiek van het NBG laat zich mooi illustreren aan de hand van de mussen uit Matteüs 10:29. Terecht vallen de mussen nu niet meer ter aarde ‘als jullie vader het niet wil’. Vele briefschrijvers herinnerden het NBG eraan dat die (goddelijke) wil er helemaal niet stond. Ze vallen nu dood (!) neer ‘niet buiten jullie Vader om’. De vertaling is dus terecht letterlijker geworden. Wat dat vervolgens betékent, wordt aan de lezer overgelaten. Maar in datzelfde vers wordt van dezelfde mussen gezegd: ‘Wat kosten twee mussen? Zo goed als niets.’ Zo goed als niets? Waar komt dat vandaan? In het Grieks staat er gewoon wat ze kosten: één as (penninkje, duit). In één vers heeft men enerzijds een nogal vrije interpretatie veranderd in een meer letterlijke vertaling, maar een andere uit de lucht gegrepen frase laten staan. Waarschijnlijk omdat daar veel minder over geschreeuwd is. Het vertaalprincipe is nog steeds om de bijbel zo begrijpelijk mogelijk te maken en daarvoor uitleg en vertaling door elkaar te halen. ‘Zo goed als niets’ is een mogelijke interpretatie van ‘één as’, maar geen vertaling. Het is wel een adequate omschrijving van deze herziening zelf: zo goed als niets.
Mirjam Elbers 